Zenbait argazkilarik proiektu propio bat egiteko enkargua jasotzen dute, Eulalia de Abaituaren lanaren argazki batetik abiatuta, zeina 1900eko Bilbon aintzindari izan zen, lehen emakume argazkilari euskalduna eta bizkaitarra konsideratua bait da. Horrela bere obrarekin eta egilearen bizitzarekin elkarrizketa bat ezarriz eta, nolabait, bere obrarekin lotuta dagoela deskubrituz.
Eulalia de Abaitua
Ezagutzen den lehen argazkilari euskalduna eta bizkaitarra:
1853ko urtarrilaren 25ean jaio zen Bilboko familia burges batean. Zoritxarrez, jaio eta gutxira, bere ama hil egin zen, bera eta bere anaia Felipe, Bilboko Zazpi Kaleetako familiaren etxean inude batek haziak. Argazkigintzarekin 1871tik aurrera izan zuen harremana, Liverpoolen bizi zenean, non familia osoa bizitzera joan zen Olano, Larrinaga y Co nabigazio-enpresa sortuz.
Liverpoolen ezkondu zen 18 urterekin Juan Narciso Olanorekin. 70eko hamarkada oso garrantzitsua izango da argazkigintzarako, bertan hasiko baitziren egiten beira gainean gelatinobromurozko lehen plakak. Teknika berri hau eliteen artean zabaltzen hasi zen, kasu askotan pinturaren alternatiba izanik, eta Eulalia praktikatzen hasi zen. 1878an itzuli eta Begoñan kokatu ziren, eta 1881ean Pino jauregia eraikitzen hasi ziren. Etxebizitza horretako sotoan instalatuko zuen Eulaliak bere argazki-laborategia, eta orduak eta orduak emango zituen kamerarekin hartzen zituen irudiak aukeratzen.Eulalia, nahi gabe, erreportari grafiko bat izango da, erreportaria jaio baino lehen, eta bere bizitzaren kamera eramango du Begoñara, Nerbioi ibaiaren ertzetara, Arratia ibarrera eta bere etxera.
Eulaliak argazkiaren ikuspegi antropologikoa zuen, Bilboko eta Begoñako jende xumeenaren erretratu galeria bikain eta handi batek utzi baitzigun. Bere argazki guztien artean, Nerbioi itsasadarraren ertzetan ateratakoak nabarmentzen dira, non garbitzaileak, bainulariak, sardineroak eta bainulariak erretratatuko dituen. Gainera, Bilboko hiri-argazkiak, hiriko zein landa-inguruneko ospakizunak eta bere etxeko intimitatean hartutako irudi asko utziko dizkigu ondare gisa, haien seme-alabak, bilobak eta zerbitzuko langileak protagonista direla.
Argazkilaritza aire zabalean praktikatuko zuen bere laguntzailearekin, bere argazkiren batean agertzen den gaztetxo batekin eta bere nortasuna ezagutzen ez dugunarekin. Bera arduratuko zen tripodea eta erretratuetarako hondo gisa erabiltzen zen oihala garraiatzeaz.
Bere formaturik gogokoena argazkigintza estereoskopikoa litzateke, oso formatu ezaguna.
Eulaliak emakumeen erretratua landuko du; alde batetik, bakarrik edo bikoteka dauden emakumeen erretratuak egingo ditu, profilez, bustoz edo aurrez aurre dauden planoekin; beste alde batetik, saga familiarrak egingo ditu; eta, azkenik, etxeko eta landa-inguruneetan lanean ari diren emakumeen argazkiak egingo ditu. Bere garaikideek ez bezala, bere erretratu femenino guztiak naturalera egingo ditu, eta ez estudioan, errealismo handiko hartualdiak eginez, non erretratuaren esentzia atzemango duen.
Bilboko Euskal Museoan gordetako irudi-bildumatik hiru gai nagusi bereiz ditzakegu: bizitza pribatua, mundu tradizional eta hiritarra eta bidaiak.
Eulalia Abaituak argazkilaritza entretenimendu burges soil bat baino zerbait gehiago bezala ulertu zuen, giroak osatuz eta bere argazkietatik abiatuta analisi antropologiko bat eginez.
